1 Na ka huihuia tana ope katoa e Peneharara kingi o Hiria; e toru tekau ma rua nga kingi ona hoa, me nga hoiho, me nga hariata: na haere ana ia, a whakapaea ana a Hamaria, tauria ana e ia.
2 Na ka tonoa etahi karere e ia ki a Ahapa kingi o Iharaira, ki te pa, a ka mea ki a ia, Ko te kupu tenei a Peneharara,
3 Ko tau hiriwa, ko tau koura, naku ena: me au wahine, me au tamariki, nga mea papai, naku ena.
4 Na ka whakahoki te kingi o Iharaira, ka mea, Rite tonu ki tau i mea na, e toku ariki, e te kingi: nau ahau me aku mea katoa.
5 Na ka hoki nga karere, ka mea, Ko te kupu tenei a Peneharara, e ki ana, I tono tangata ano ahau ki a koe hei mea atu, Me homai e koe tau hiriwa, tau koura, au wahine, me au tamariki;
6 Na kia penei apopo ka tonoa atu e ahau aku tangata ki a koe, ki te rapu i roto i tou whare, i nga whare ano o au tangata; na, ko nga mea katoa e minaminatia ana e ou kanohi, tera e tangohia mai i o ratou ringa, ka maua mai.
7 Katahi te kingi o Iharaira ka karanga ki nga kaumatua katoa o te whenua, a ka mea, Kia ata whakaaro koutou, kia kite kei te rapu tenei tangata i te kino: i tono tangata mai hoki ia ki ahau mo aku wahine, mo aku tamariki, mo taku hiriwa, a mo taku koura; a kihai i kaiponuhia e ahau ki a ia.
8 Na ka mea nga kaumatua katoa, ratou ko te iwi katoa ki a ia, Kaua e whakarongo, kaua e whakaae.
9 Katahi ia ka mea ki nga karere a Peneharara, Mea atu ki toku ariki, ki te kingi, Ko nga mea katoa i tono mai ai koe ki tau pononga i te tuatahi, ka meatia e ahau: ko tenei mea ia e kore e taea e ahau te mea. Na haere ana nga karere ki te whakahok i i te kupu.
10 Na ka tono tangata ano a Peneharara, ka mea, Kia meatia mai tenei e nga atua ki ahau, me era atu mea, ki te rato i te puehu o Hamaria nga ringa o te hunga katoa e whai ana i ahau.
11 Na ka whakahoki te kingi o Iharaira, ka mea, Ki atu ki a ia, Kaua te tangata e whitiki ana i tona pukupuku, e whakamanamana, e pera me te tangata e wewete ana.
12 I te rongonga o Peneharara i tenei kupu, i a ia e inu ana, ratou ko nga kingi i roto i nga teneti, ka mea ia ki ana tangata, Whakatikaia a koutou ngohi. Na whakatikaia ana a ratou ngohi hei whawhai ki te pa.
13 Na, ka whakatata mai tetahi poropiti ki a Ahapa kingi o Iharaira, ka mea, Ko ta Ihowa kupu tenei, Ka kite koe i tenei ope nui katoa? Nana, ka hoatu ratou e ahau aianei ki tou ringa, a ka mohio koe ko Ihowa ahau.
14 A ka mea a Ahapa, Ma wai? Ano ra ko tera, Ko ta Ihowa kupu tenei, Ma nga taitama o nga rangatira o nga kawanatanga. A ka mea ia, Ma wai e timata te whawhai? A ka mea tera, Mau.
15 Na ka whakaemia e ia nga taitama a nga rangatira o nga kawanatanga, e rua rau e toru tekau ma rua ratou: i muri i a ratou i whakaemia ano e ia te iwi katoa, ara nga tama katoa a Iharaira, e whitu mano.
16 Na puta ana ratou i te poutumarotanga. Ko Peneharara ia i te inu i roto i nga teneti, a haurangi iho, a ia me nga kingi, ara ko nga kingi e toru tekau ma rua, ona whakauru.
17 Na ka puta tuatahi ko nga taitama a nga rangatira o nga kawanatanga: na ka tono tangata a Peneharara; a ka korero ratou ki a ia, ka mea, He tangata enei kua puta mai i Hamaria.
18 Ano ra ko tera, Ki te mea he hohou rongo i puta mai ai ratou, hopukia oratia: ki te mea ano he whawhai i puta mai ai, hopukia oratia.
19 Heoi puta ana enei ki waho o te pa, nga taitamariki o nga kawanatanga, me te ope i muri i a ratou.
20 Na patua ana e ratou tana tangata, tana tangata; a rere ana nga Hiriani, whaia ana e Iharaira; ko Peneharara ia kingi o Hiria, i mawhiti i runga i te hioho, ratou ko nga kaieke hioho.
21 Na ka puta te kingi o Iharaira, a patua iho nga hoiho me nga hariata; heoi patua ana nga Hiriani, nui atu te parekura.
22 Na ka haere te poropiti ki te kingi o Iharaira, a ka mea ki a ia, Haere ki te whakakaha i a koe; kia mohio hoki, kia mahara ki tau e mea ai; ka taka hoki te tau, ka whakaekea koe e te kingi o Hiria.
23 Na ka mea nga tangata a te kingi o Hiria ki a ia, He atua maunga o ratou atua; koia ratou i kaha ai i a tatou; kia whawhai ia tatou ki a ratou i te mania, ka kaha tatou i a ratou.
24 Na ko tenei tau e mea ai; whakawateatia atu nga kingi, tenei, tenei i tona wahi; a whakaritea etahi rangatira hei whakakapi mo ratou.
25 Na taua tetahi ope, kia rite ki tenei au kua hinga nei, he hoiho, he hoiho, he hariata, he hariata, a ka whawhai tatou ki a ratou ki te mania: tera tatou e kaha i a ratou. Na rongo tonu ia ki to ratou reo, a peratia ana e ia.
26 Na, i te takanga o te tau, ka whakaemia e Peneharara nga Hiriani, a haere ana ki Apeke ki te whawhai ki a Iharaira.
27 Na ka taua ano nga tama a Iharaira, a ka whai kai, a ka haere ki te tu i a ratou: a noho ana nga tama a Iharaira i to ratou ritenga atu, koia ano kei nga kahui iti e rua o nga kuao koati; ko nga Hiriani ia, kapi ana te whenua i a ratou.
28 Na ka haere te tangata a te Atua, a ka korero ki te kingi o Iharaira, ka mea, Ko te kupu tenei a Ihowa, Kua mea nei nga Hiriani, He atua maunga a Ihowa, ehara ia i te atua raorao, na ka hoatu e ahau tenei ope nui katoa ki tou ringa, a ka mohio k outou ko Ihowa ahau.
29 Na noho ana ratou, tetahi, tetahi, anga atu, anga mai, e whitu nga ra. A i te whitu o nga ra ka pipiri ki te whawhai. Na patua iho o nga Hiriani e nga tama a Iharaira kotahi rau mano i taua ra kotahi.
30 Ko nga morehu ia i rere ki Apeke, ki roto ki te pa; a horo iho ana te taiepa ku runga ki nga mano e rua tekau ma whitu o nga morehu; ko Peneharara ia i rere, a haere ana ki roto ki te pa ki tetahi ruma i roto rawa.
31 Na ka mea ana tangata ki a ia, Nana, kua rongo matou he kingi tohu tangata nga kingi o te whare o Iharaira: tena, kia maka iho e matou he kakahu taratara ki o matou hope, me etahi taura ki o matou matenga, a kia haere atu ki te kingi o Iharaira: tera pea koe e whakaorangia e ia.
32 Heoi whitikiria ana e ratou he kakahu taratara ki o ratou hope, he taura hoki ki o ratou matenga; a ka haere ki te kingi o Iharaira, ka mea, E mea ana tau pononga a Peneharara, Tena ra, kia ora ahau. A ka mea tera, Kei te ora ano ranei ia? ko to ku tuakana ia.
33 Na i ata whakarongo aua tangata ki tana, a hohoro tonu te hopu i tona whakaaro, a ka mea, Ko tou tuakana ra, a Peneharara. Ano ra ko ia, Haere koutou, tikina atu ia. Heoi ka puta mai a Peneharara ki a ia, a ka mea tera kia eke ia ki te hariata.
34 Na ka mea a Peneharara ki a ia, Ko nga pa i tangohia e toku papa i tou papa me whakahoki atu e ahau; a mau e hanga etahi huanui mau ki Ramahiku kia rite ki a toku papa i hanga ai ki Hamaria. Ano ra ko Ahapa, Me tuku koe e ahau i runga i tenei ka wenata. Na, whakaritea ana he kawenata e raua, a tukua ana ia.
35 Na ka mea tetahi tangata o nga tama a nga poropiti ki tona hoa, he mea ki na Ihowa, Tena, patua ahau. Heoi kihai taua tangata i pai ki te patu i a ia.
36 Katahi ka mea tera ki a ia, i te mea kihai koe i whakarongo ki te reo o Ihowa, na, mawehe atu ana koe i konei, ka patua koe e te raiona. A, no te haerenga atu i tona taha, ka tutaki tetahi raiona ki a ia, patua iho.
37 Katahi ka tutaki ia ki tetahi atu tangata, a ka mea, Tena, patua ahau. Na ka patu taua tangata i a ia, he patu i motu ai.
38 Heoi haere ana taua poropiti, a tu ana i te ara, he whanga i te kingi; i whakaahua ke hoki i a ia, ko tona tipare ki tona mata.
39 A, i te kingi e haere ana, ka karanga ia ki te kingi, ka mea, I haere tau pononga ki waenganui o te whawhai: na ko te pekanga mai o tetahi tangata, kawea mai ana e ia tetahi tangata ki ahau, ka mea, Tiakina tenei tangata: ki te mea ka riro ia, k o koe ka mate hei ritenga mo tona matenga: me utu ranei e koe kia kotahi taranata hiriwa.
40 A, i tau pononga e mea noa ana i tenei mea, i tera mea, kua riro tera. Na ka mea te kingi o Iharaira ki a ia, Me pena te tikanga mou; kua tika mai na i a koe.
41 Na hohoro tonu te tango a tera i te tipare i ona kanohi, a ka mohio te kingi o Iharaira ki a ia ko tetahi o nga poropiti.
42 Na ka mea tera ki a ia, Ko te kupu tenei a Ihowa, Kua tukua atu nei i roto i tou ringa taku tangata i tukua putia atu nei e ahau ki te mate; na ko tou matenga hei ritenga mo tona matenga, me tou iwi hei utu mo tona iwi.
43 Na pouri ana, riri ana, te kingi o Iharaira, a haere ana ki tona whare; tae tonu atu ki Hamaria.
1 亚兰王便.哈达聚集他的全军, 有三十二个王与他在一起, 他带着战马和战车, 上去围困撒玛利亚, 攻打那城。
2 他派遣一些使者进城去见以色列王亚哈, 对他说: "便.哈达这样说:
3 ‘你的银子, 你的金子都是我的; 你的妻子和你最健壮的儿女也是我的。’"
4 以色列王回答说: "我主我王啊, 就照着你所说的, 我和我所有的一切都可以归你。"
5 那些使者再来说: "便.哈达这样说: ‘我曾经差派人对你说: 你要把你的银子, 你的金子, 你的妻子和你的儿女都给我。
6 明天大约这个时间, 我要差派我的臣仆到你那里去; 他们要搜查你的王宫和你臣仆的家; 凡是他们看为宝贵的, 他们都要下手拿走。’"
7 以色列王把国中所有的长老都召了来, 对他们说: "请你们想想, 看这人怎样的麻烦, 他曾经差派人来我这里要我的妻子、我的儿女、我的银子和我的金子, 我都没有拒绝他。"
8 众长老和人民对王说: "不要听从他, 也不要答应他。"
9 于是亚哈对便.哈达的使者说: "请你们告诉我主我王说: ‘王第一次差派人来向你仆人所要的一切, 我都必照办; 可是这次所要的, 我却不能照办。’"于是使者去了, 把这些话回复便.哈达。
10 便.哈达又差派人去见亚哈说: "撒玛利亚的尘土若是足够跟从我的人每人捧一捧的话, 愿神明惩罚我, 并且加倍惩罚我。"
11 以色列王回答说: "你们去告诉他, 佩戴武器的人, 不可像解除武器的那样自夸。"
12 便.哈达与众王正在帐棚里喝酒, 一听见了这话, 就对他的臣仆说: "你们列队进攻。"他们就列队进攻那城。
13 这时, 忽然有一个先知前来见以色列王亚哈, 说: "耶和华这样说: ‘你看见这些强大的军兵吗?看啊, 今天我必把他们交在你手里, 你就知道我是耶和华。’"
14 亚哈问: "借着谁呢?"先知回答: "耶和华这样说: ‘借着跟从各省省长的年轻人。’"亚哈又问: "谁先开战呢?"先知说: "是你。"
15 于是亚哈数点了跟从各省省长的年轻人, 共有二百三十二人。以后, 他又数点所有的人民, 以色列众民共有七千人。
16 在正午, 便.哈达与帮助他的三十二个王正在帐棚里痛饮的时候, 他们出发了。
17 跟从各省省长的年轻人首先出发。便.哈达派人去察看, 他们回报他说: "有人从撒玛利亚出来了。"
18 便.哈达说: "如果他们是为了求和出来, 你们要活捉他们; 如果他们是为了争战出来, 你们也要活捉他们。"
19 从城里出来的这些人, 就是跟从各省省长的年轻人, 军兵跟在他们后面。
20 他们各人遇见对手就杀。亚兰人逃跑, 以色列人追赶他们。亚兰王便.哈达骑着马, 与一些骑兵一起逃走。
21 以色列王出来, 攻打战马和战车, 大大地击败了亚兰人。
22 那先知前来见以色列王, 对他说: "你要自强, 留意看看你所要预备的, 因为明年春天亚兰王必再上来攻击你。"
23 亚兰王的臣仆对亚兰王说: "以色列人的神是山神, 所以他们比我们强; 但我们若是在平原上与他们争战, 我们必比他们强大。
24 王应该这样作: 把众王各人的职务解除, 另立军官代替他们;
25 又照着王损失的军兵的数目, 招募一支新的军队, 照数补充战马和战车。然后我们可以与他们在平原上作战, 我们必定比他们强。"王听从他们的话, 并且这样行了。
26 过了年, 便.哈达数点了亚兰人, 就上到亚弗去, 要与以色列人争战。
27 以色列人数点人数, 预备了粮食, 就去迎战亚兰人。以色列人对着他们安营, 好像两小群山羊羔; 亚兰人却满布了那地。
28 有一位神人前来对以色列王说: "耶和华这样说: ‘因为亚兰人说耶和华是山神, 不是平原的神, 所以我要把这些强大的军兵交在你手里, 你们就知道我是耶和华。’"
29 以色列人和亚兰人相对安营, 共七天。到了第七日, 两军终于接战了。那一天, 以色列人杀了亚兰人步兵十万。
30 余下来的都逃入亚弗城里, 城墙倒塌, 压死了余下来的二万七千人。便.哈达也逃到城里来, 躲进一间密室里。
31 他的臣仆对他说: "我们听说以色列家的王都是仁慈的王; 我们不如腰束麻布, 头套绳索, 出去投降以色列王, 或许他会使你的性命存活。"
32 于是他们腰束麻布, 头套绳索, 来见以色列王, 对他说: "你的仆人便.哈达说: ‘求你使我的性命存活! ’"亚哈说: "他还活着吗?他是我的兄弟! "
33 那些人认为这些话是个吉兆, 急忙抓住他的话, 说: "便.哈达是王的兄弟! "亚哈说: "你们去请他来。"便.哈达出来见王, 亚哈就去请他上车。
34 便.哈达对王说: "我父亲从你父亲夺得的众城, 我都必还给你; 你可以为自己在大马士革设立市场, 像我父亲在撒玛利亚设立市场一样。"亚哈说: "我与你立了这样的约, 就放你去。"于是他和便.哈达立了约, 就放他走了。
35 先知门徒中有一个人奉耶和华的命令对他的一个同伴说: "你打我吧! "可是, 那人却不肯打他。
36 他就对那人说: "因为你不听从耶和华的话, 你一离开我, 就必有狮子咬死你。"那人一离开他, 果然遇见了狮子, 把他咬死。
37 先知的门徒又遇见另一个人, 对他说: "你打我吧! "那人就打他, 把他打伤。
38 于是那先知去了, 在路旁等候王。他用头巾蒙住自己的眼睛, 把自己改了装。
39 王从那里经过的时候, 他向王呼叫说: "你仆人出征, 在战阵之中, 忽然有一个人转过来, 带了另一个人来见我, 说: ‘你看守这个人, 他若是走失了, 就要你替他偿命, 否则你要支付三十公斤银子。’
40 你仆人正在忙这忙那的时候, 那人就不见了。"以色列王对他说: "你的判案就是这样, 你已经自己判决了。"
41 他急忙把蒙在眼上的头巾除下, 以色列王就认出他是一个先知。
42 先知对王说: "耶和华这样说: 因为你把我要灭绝的人从你手中放走, 所以要你替他偿命。要你的人民抵偿他的人民。"
43 于是以色列王闷闷不乐回到撒玛利亚, 自己的王宫里去了。