1 Provérbios de Salomão, filho de Davi e rei de Israel.
2 Estes provérbios nos ajudam a dar valor à sabedoria e aos bons conselhos e a entender os pensamentos mais profundos. 3 Eles nos ensinam a vivermos de maneira inteligente e a sermos corretos, justos e honestos. 4 Podem também tornar sábia uma pessoa sem experiência e ensinar os moços a serem ajuizados. 5 Estes provérbios aumentam a sabedoria dos sábios e orientam os instruídos, 6 fazendo que entendam o significado escondido dos provérbios e dos ditados e compreendam os mistérios que os estudiosos procuram explicar.
7 Para ser sábio, é preciso primeiro temer a Deus, o Senhor. Os tolos desprezam a sabedoria e não querem aprender.
8 Meu filho, escute o que o seu pai ensina e preste atenção no que a sua mãe diz. 9 Os ensinamentos deles vão aperfeiçoar o seu caráter, assim como um belo turbante ou um colar melhoram a sua aparência.
10 Filho, se homens perversos quiserem tentar você, não deixe. 11 Eles poderão dizer: "Venha, vamos matar alguém! Vamos nos divertir atacando pessoas inocentes! 12 Estarão vivas e com saúde quando as encontrarmos, mas nós acabaremos com elas. 13 Acharemos todo tipo de riquezas e encheremos as nossas casas com as coisas roubadas. 14 Venha com a gente, que nós repartiremos o que roubarmos!"
15 Filho, não ande com gente dessa laia. Fique longe deles. 16 Eles têm pressa de fazer o mal e estão sempre prontos para matar. 17 Não adianta armar uma arapuca enquanto o passarinho estiver olhando. 18 No entanto esses homens estão preparando uma armadilha onde eles mesmos morrerão. 19 O que acontece com quem fica rico por meio da violência é isto: acaba sendo morto.
20 Escutem! A Sabedoria está gritando nas ruas e nas praças. 21 Nos portões das cidades e em todos os lugares onde o povo se reúne, ela está gritando alto, assim:
22 — Gente louca! Até quando vocês continuarão nesta loucura? Até quando terão prazer em zombar da sabedoria? Será que nunca aprenderão? 23 Escutem quando eu os corrijo. Eu darei bons conselhos e repartirei a minha sabedoria com vocês. 24 Eu chamei e convidei, mas vocês não me ouviram e não me deram atenção. 25 Vocês rejeitaram todos os meus conselhos e não quiseram que eu os corrigisse. 26 Assim, quando estiverem em dificuldades, eu rirei; e, quando o terror chegar, eu caçoarei de vocês. 27 Zombarei de vocês quando o terror vier como uma tempestade, trazendo fortes ventos de dificuldades. Eu rirei quando estiverem passando por sofrimentos e aflições. 28 Então vocês me chamarão, mas eu, a Sabedoria, não responderei. Vão procurar por toda parte, porém não me encontrarão. 29 Vocês não quiseram a sabedoria e sempre se recusaram a temer a Deus, o Senhor. 30 Não aceitaram os meus conselhos, nem prestaram atenção quando os corrigi. 31 Portanto, receberão o que merecem e ficarão aborrecidos com as coisas que fizeram. 32 Os tolos morrem porque rejeitam a sabedoria; os que não têm juízo são destruídos por estarem satisfeitos consigo mesmos. 33 Mas quem me ouvir terá segurança, viverá tranquilo e não terá motivo para ter medo de nada.
1 Ko nga whakatauki a Horomona tama a Rawiri, kingi o Iharaira;
2 E mohiotia ai te whakaaro nui, te ako; e kitea ai nga kupu o te matauranga;
3 E riro mai ai te ako a te ngakau mahara, te tika, te whakawa, te mea ano e rite ana;
4 Hei hoatu i te ngakau tupato ki nga kuware, i te matauranga, i te ngarahu pai ki te taitamariki;
5 Kia whakarongo ai te tangata whakaaro nui, kia nui ake ai tona mohio; kia whiwhi ai te tangata tupato ki nga whakaaro mohio:
6 E mohio ai ia ki te whakatauki, ki te kupu whakarite, ki nga kupu a nga whakaaro nui, ki a ratou korero whakapeka.
7 Ko te wehi ki a Ihowa te timatanga o te matauranga; e whakahawea ana te whakaarokore ki te whakaaro nui, ki te ako.
8 Whakarongo, e taku tama, ki te ako a tou papa, kaua hoki e whakarerea te ture a tou whaea;
9 Ka waiho hoki ena hei pare ataahua mo tou matenga, hei mekameka whakapaipai mo tou kaki.
10 E taku tama, ki te whakawaia koe e te hunga hara, kaua e whakaae.
11 Ki te mea ratou, Tatou ka haere, ka whakapapa atu, ka whakaheke toto; kia whanga puku tatou, he mea takekore, mo te tangata harakore:
12 Horomia oratia ratou e tatou, peratia me ta te rua tupapaku; ka riro tinana ratou, ka pera me te hunga e heke atu ana ki te poka:
13 Ka kitea e tatou nga taonga utu nui katoa, ka whakakiia o tatou whare ki ta tatou e pahua ai:
14 Maka mai tou wahi ki roto ki to matou; kia kotahi te putea ma tatou katoa.
15 E taku tama, kaua e haere tahi i te ara me ratou; kaiponuhia tou waewae i to ratou huarahi;
16 E rere ana hoki o ratou waewae ki te kino, e hohoro ana ratou ki te whakaheke toto.
17 He maumau hoki te hora o te kupenga ki te tirohanga a tetahi manu.
18 Ko ratou, he whakaheke i o ratou toto ano i whakapapa ai ratou; he whakamate i a ratou ano i piri ai ratou.
19 Ka pena nga huarahi o te hunga apo taonga; ko te ora ano o ona rangatira e tangohia.
20 E hamama ana te whakaaro nui i te huarahi; e puaki ana tona reo i nga waharoa;
21 E karanga ana ia i te tino wahi whakaminenga; i te wahi tuwhera o nga kuwaha, i roto i te pa, e puaki ana ana kupu;
22 E te hunga kuware, kia pehea ake te roa o to koutou aroha ki te kuwaretanga? O te hiahia ranei o te hunga whakahi ki to ratou whakahi? O te whakakino ranei a te hunga wairangi ki te matauranga?
23 Tahuri mai ki taku ako: na ka ringihia e ahau toku wairua ki a koutou, ka whakaaturia aku kupu ki a koutou.
24 I karanga atu hoki ahau, heoi kihai koutou i pai mai; i totoro atu toku ringa, a kihai tetahi i whai whakaaro mai;
25 Heoi whakakahoretia iho e koutou toku whakaaro katoa, kihai hoki i aro ki taku ako:
26 Mo reira ka kata ahau i te ra o to koutou aitua; ka tawai ina pa te pawera ki a koutou.
27 Ina tae mai to koutou pawera ano he tupuhi, a ka pa mai to koutou aitua ano he paroro; ina tae mai te pouri me te ngakau mamae ki a koutou.
28 Ko reira ratou karanga ai ki ahau, a e kore ahau e whakahoki kupu atu; ka rapu nui ratou i ahau, otiia e kore ahau e kitea e ratou:
29 Mo ratou i kino ki te matauranga; kihai hoki i whiriwhiria e ratou te wehi ki a Ihowa;
30 Kihai i aro mai ki oku whakaaro; whakahawea ana ratou ki taku kupu riri katoa.
31 Na reira ka kai ratou i nga hua o to ratou nei ara, ka whakakiia ano hoki ki nga mea i titoa e ratou.
32 Ko te tahuritanga atu hoki o nga kuware hei patu i a ratou; ko te ngakau warea ano hoki o nga wairangi hei huna i a ratou.
33 Ko te tangata ia e rongo ana ki ahau, ka au tona noho, ka tea hoki i te wehi ki te kino.