1 O bom nome vale mais do que muita riqueza; ser estimado é melhor do que ter prata e ouro.

2 Não existe diferença entre o rico e o pobre porque foi o Senhor Deus quem fez os dois.

3 A pessoa sensata vê o perigo e se esconde; mas a insensata vai em frente e acaba mal.

4 Quem teme o Senhor e é humilde consegue riqueza, prestígio e vida longa.

5 No caminho dos maus existem armadilhas e dificuldades; quem dá valor à vida se afasta deles.

6 Eduque a criança no caminho em que deve andar, e até o fim da vida não se desviará dele.

7 Os ricos mandam nos pobres, e quem toma emprestado é escravo de quem empresta.

8 Quem semeia a maldade colhe a desgraça e será castigado pelo seu próprio ódio.

9 Quem é bondoso será abençoado porque reparte a sua comida com os pobres.

10 Mande embora a pessoa orgulhosa, e acabarão os desentendimentos, as discussões e os xingamentos.

11 Quem ama a sinceridade e sabe falar bem terá a amizade do rei.

12 O Senhor Deus está alerta para defender a verdade e atrapalhar os planos dos mentirosos.

13 O preguiçoso fica em casa e diz: "Se eu sair, o leão me pega."

14 O adultério é uma armadilha onde caem as pessoas que o Senhor detesta.

15 É natural que as crianças façam tolices, mas a correção as ensinará a se comportarem.

16 Quem enriquece à custa dos pobres ou dando presentes aos ricos acabará ficando pobre.

Trinta provérbios dos sábios

17 Preste atenção, e eu lhe ensinarei o que os sábios disseram. Estude os seus ensinamentos, 18 e será um prazer para você lembrar deles e recitá-los. 19 Vou lhe ensinar agora estes provérbios para que você ponha a sua confiança em Deus. 20 Tomei nota de trinta provérbios para você. Eles contêm conhecimentos e bons conselhos, 21 que o ajudarão a saber o que é certo e direito. E assim, quando lhe fizerem perguntas, você saberá dar a resposta certa.

— 1 —

22 Não tire vantagem do pobre só porque ele é pobre, nem se aproveite daqueles que não tiverem quem os defenda no tribunal. 23 Pois o Senhor defenderá a causa deles e ameaçará a vida de quem os ameaçar.

— 2 —

24 Não faça amizade com pessoas grosseiras ou violentas; 25 você poderá pegar os seus maus costumes e depois não conseguirá livrar-se deles.

— 3 —

26 Não aceite ser fiador de ninguém 27 porque, se você não puder pagar a dívida, levarão embora até a sua cama.

— 4 —

28 Não mude de lugar os marcos de divisa de terras que os seus antepassados colocaram.

— 5 —

29 Você conhece alguém que faz bem o seu trabalho? Saiba que ele é melhor do que a maioria e merece estar na companhia de reis.

1 Engari te ingoa pai e whiriwhiria rawatia i nga taonga nui, me te manakohanga aroha i te hiriwa, i te koura.

2 Ka tutataki te tangata taonga raua ko te rawakore; ko Ihowa te kaihanga o ratou katoa.

3 Ko te tangata tupato, ka kitea atu e ia te he, ka huna i a ia; ko nga kuware, haere tonu atu, mamae tonu atu.

4 Ko te hua o te mahaki, a ko te wehi ki a Ihowa, he taonga, he honore, he ora.

5 He tataramoa, he mahanga kei te ara o te whanoke; ko te tangata ia e tiaki ana i tona wairua, ka matara atu i ena.

6 Whakatupuria ake te tamaiti i te ara e haere ai ia, a, ka kaumatua, e kore e mahue i a ia.

7 E whakatakoto tikanga ana te tangata taonga mo nga rawakore; a, ko te tangata i te nama, hei pononga ia ma te tangata nana i whakatarewa mai.

8 Ko te kairui o te kino, ka kokoti i te he: a ka kahore noa iho te patu o tona riri.

9 Ko te kanohi ohaoha, ka manaakitia tera; e hoatu ana hoki e ia tetahi wahi o tana taro ma te rawakore.

10 Peia atu te tangata whakahi, a ka riro te ngangare; ka mutu ano hoki te totohe me te whakahawea.

11 Ko te tangata e matenui ana ki te ngakau ma, ko te kingi he hoa mona, mo te ahuareka o ona ngutu.

12 Ma nga kanohi o Ihowa e tiaki te tangata whai matauranga, e whakataka ana hoki e ia nga kupu a te tangata kopeka.

13 E mea ana te mangere, He raiona kei waho: ka whakamatea ahau ki nga huarahi.

14 He poka hohonu te mangai o nga wahine ke: ka taka ki roto ta Ihowa tangata e whakarihariha ai.

15 Paihere rawa te wairangi ki roto ki te ngakau o te tamaiti; otiia ma te rakau o te whiu e pei kia matara atu i a ia.

16 Ko te tangata e tukino ana i te rawakore kia maha atu ai he taonga mana, me te tangata hoki e hoatu mea ana ki te tangata taonga, ka tutuki raua ki te muhore kau.

17 Anga mai tou taringa, whakarongo mai hoki ki nga kupu a te hunga whakaaro nui, kia tahuri mai hoki tou ngakau ki toku matauranga.

18 He mea ahareka hoki, mehemea ka puritia e koe i roto i tou kopu, ki te u ngatahi raua ki runga ki ou ngutu;

19 Kia okioki ai koe ki a Ihowa, koia i whakakitea ai e ahau aua mea ki a koe i tenei ra, ki a koe na ano.

20 He teka ianei hira rawa nga mea kua tuhituhia atu nei e ahau ki a koe, he kupu ako, he kupu mohio;

21 Kia mohio ai koe ki te tuturutanga o nga kupu o te pono, kia whakahokia ai e koe he kupu pono ki te hunga e ngare ana i a koe?

22 Kaua e pahuatia te rawakore, no te mea he rawakore ia, kaua hoki e whakatupuria kinotia te tangata iti i te kuwaha:

23 No te mea ka tohea e Ihowa ta ratou tohe, ka pahuatia ano hoki e ia te wairua o te hunga e pahua ana i a ratou.

24 Kaua e whakahoa ki te tangata pukuriri; kei haere tahi hoki koe i te tangata aritarita;

25 Kei akona e koe ona ara, a ka riro i a koe he mahanga mo tou wairua.

26 Kei uru koe ki roto ki te hunga papaki ringa, ki nga kaiwhakakapi turanga ranei mo te moni tarewa:

27 Ki te kahore au mea hei utu, hei aha i tangohia ai e ia tou moenga i raro i a koe?

28 Kaua e whakanekehia atu te rohe tawhito i whakatakotoria e ou matua.

29 Kei te kite ranei koe i tetahi tangata e uaua ana ki tana mahi? ka tu ia ki te aroaro o nga kingi; e kore ia e tu ki te aroaro o nga ware.