1 As pessoas podem fazer seus planos, porém é o Senhor Deus quem dá a última palavra.

2 Você pode pensar que tudo o que faz é certo, mas o Senhor julga as suas intenções.

3 Peça a Deus que abençoe os seus planos, e eles darão certo.

4 O Senhor fez tudo para certos fins, e o fim dos maus é a desgraça.

5 O Senhor detesta todos os orgulhosos; eles não escaparão do castigo, de jeito nenhum.

6 Quem é bom e fiel recebe o perdão do seu pecado, e quem teme o Senhor escapa do mal.

7 Se a nossa maneira de viver agrada a Deus, ele transforma os nossos inimigos em amigos.

8 Ser honesto e ter pouco é melhor do que ter muito lucro com desonestidade.

9 A pessoa faz os seus planos, mas quem dirige a sua vida é Deus, o Senhor.

10 O rei fala com autoridade divina; ele não erra nos seus julgamentos.

11 O Senhor fez os pesos e as medidas; por isso quer que sejam usados com honestidade.

12 Os reis não toleram o mal porque o que torna forte um governo é a justiça.

13 O rei se alegra em ouvir a verdade e ama os que dizem coisas certas.

14 Quando o rei fica com raiva, há perigo de morte, mas o sábio o acalma.

15 Quando o rei fica contente, há vida; a sua bondade é como a chuva da primavera.

16 É melhor conseguir sabedoria do que ouro; é melhor ter conhecimento do que prata.

17 As pessoas honestas se desviam do caminho do mal; quem tem cuidado com a sua maneira de agir salva a sua vida.

18 O orgulho leva a pessoa à destruição, e a vaidade faz cair na desgraça.

19 É melhor ter um espírito humilde e estar junto com os pobres do que participar das riquezas dos orgulhosos.

20 Quem presta atenção no que lhe ensinam terá sucesso; quem confia no Senhor será feliz.

21 Quem tem coração sábio é conhecido como uma pessoa compreensiva; quanto mais agradáveis são as suas palavras, mais você consegue convencer os outros.

22 A sabedoria é uma fonte de vida para os sábios, mas os tolos só aprendem tolices.

23 O homem sábio pensa antes de falar; por isso o que ele diz convence mais.

24 As palavras bondosas são como o mel: doces para o paladar e boas para a saúde.

25 Há caminhos que parecem certos, mas podem acabar levando para a morte.

26 O apetite faz o homem trabalhar com vontade, pois ele trabalha para matar a fome.

27 Os maus procuram meios de fazer o mal; até as suas palavras queimam como fogo.

28 Os maus provocam discussões, e quem fala mal dos outros separa os maiores amigos.

29 O homem violento engana os seus amigos e os leva para o mau caminho.

30 Cuidado com quem sorri e pisca maliciosamente; essa pessoa está com más intenções.

31 Uma vida longa é a recompensa das pessoas honestas; os seus cabelos brancos são uma coroa de glória.

32 Vale mais ter paciência do que ser valente; é melhor saber se controlar do que conquistar cidades inteiras.

33 Os homens jogam os dados sagrados para tirar a sorte, mas quem resolve mesmo é Deus, o Senhor.

1 Ko nga whakatakataka a te ngakau na te tangata; engari ko te kupu whakahoki a te arero na Ihowa.

2 Ko nga ara katoa o te tangata he ma ki ona ake kanohi; ko Ihowa ia ki te pauna i nga wairua.

3 Utaina au mahi ki runga ki a Ihowa, a ka whakapumautia ou whakaaro.

4 He mea hanga na Ihowa nga mea katoa mo tona tutukitanga, mo tona: ae ra, ko te tangata kino hoki mo te ra o te kino.

5 He mea whakarihariha na Ihowa te hunga ngakau whakakake katoa; ahakoa pupuri te ringa ki te ringa, e kore ia e kore te whiua.

6 Ko te mahi tohu tangata me te pono hei pure mo te kino; ma te wehi hoki ki a Ihowa ka mawehe atu ai te tangata i te kino.

7 Ki te pai a Ihowa ki nga ara o te tangata, ka meinga e ia ona hoariri nei ano kia mau te rongo ki a ia.

8 He pai ake te mea iti i runga i te tika, i nga hua maha ki te kahore he tika.

9 Ko te ngakau o te tangata hei whakaaro i tona ara; ko Ihowa ia hei whakatika i tona hikoi.

10 He kupu atua kei nga ngutu o te kingi; e kore tona mangai e poka ke ina whakawa.

11 Ko te taimaha tika, ko te pauna tika, na Ihowa; he mahi nana nga kohatu katoa o te putea.

12 He mea whakarihariha ki nga kingi te mahi i te kino; na te tika hoki i u ai te torona.

13 He mea ahuareka ki nga kingi nga ngutu tika: e aroha ana hoki ratou ki te tangata e korero tika ana.

14 Ko te riri o te kingi ano he karere mo te mate: engari ka whakamarietia e te tangata whakaaro nui.

15 He ora kei te marama o te mata o te kingi: a ko tana manako he rite ki te kapua o to muri ua.

16 Ko te whiwhi ki te whakaaro nui, ano te pai! pai atu i te whiwhi ki te koura; ko te whiwhi hoki ki te matauranga te mea e hiahiatia nuitia atu i te hiriwa.

17 Ko te huanui o te hunga tika he mawehe atu i te kino: ko te tangata e whai whakaaro ana ki tona ara, ka mau tona wairua.

18 Haere ai te whakakake i mua o te whakangaromanga, te wairua whakapehapeha i mua i te hinganga.

19 Ko te ngakau whakaiti i waenga i te hunga rawakore, pai atu i te uru ki te tuwahanga taonga a te hunga whakakake.

20 Ko te tangata e tahuri ana ki te kupu, ka kite i te pai: a ko te tangata e whakawhirinaki ana ki a Ihowa, ka hari.

21 Ka kiia te whakaaro nui he matau; ma te reka hoki o nga ngutu ka neke ai te mohio.

22 Ko te matauranga te puna o te ora mo te tangata i whiwhi ki tera; ko te ako ia mo te hunga wairangi ko to ratou wairangi ano.

23 Ma te ngakau o te tangata whakaaro nui e tohutohu tona mangai, e apiti hoki he kupu mohio ki ona ngutu.

24 Ko nga kupu matareka ano kei te honikoma, he reka ki te wairua, he rongoa ki nga wheua.

25 Tera he ara e tika ana ki te titiro a te tangata; ko tona mutunga ia ko nga ara ki te mate.

26 Ko te hiahia o te tangata e mahi ana, e mahi ana mona; no te mea e akiakina ana ia e tona mangai.

27 E whakatakoto ana te tangata tikangakore i te kino, a kei ona ngutu ano he ahi e ka ana.

28 Ko ta te tangata whanoke he titaritari i te raruraru; ko ta te tangata kawekawe korero he wehewehe i nga hoa tupu.

29 Whakawai ai te tangata nanakia i tona hoa, kawe ai i a ia ki te huarahi kahore i pai.

30 Ko te tangata e whakamoe ana i ona kanohi, e mea ana kia whakaaroa ai e ia nga mea whanoke; ko te tangata e kokopi ana i ona ngutu e whakatutuki ana i te kino.

31 He karauna kororia te mahunga hina, e ka kitea i runga i te ara o te tika.

32 Engari rawa te tangata manawanui i te tangata kaha, te tangata e pehia ana e ia tona wairua i te tangata i horo ai te pa.

33 E maka ana te rota ki roto ki te kokorutanga o te kakahu; kei a Ihowa ia te tikanga katoa.