1 A boa reputação vale mais que grandes riquezas; desfrutar de boa estima vale mais que prata e ouro.
2 O rico e o pobre têm isto em comum: O Senhor é o Criador de ambos.
3 O prudente percebe o perigo e busca refúgio; o inexperiente segue adiante e sofre as conseqüências.
4 A recompensa da humildade e do temor do Senhor são a riqueza, a honra e a vida.
5 No caminho do perverso há espinhos e armadilhas; quem quer proteger a própria vida mantém-se longe dele.
6 Instrua a criança segundo os objetivos que você tem para ela, e mesmo com o passar dos anos não se desviará deles.
7 O rico domina sobre o pobre; quem toma emprestado é escravo de quem empresta.
8 Quem semeia a injustiça colhe a maldade; o castigo da sua arrogância será completo.
9 Quem é generoso será abençoado, pois reparte o seu pão com o pobre.
10 Quando se manda embora o zombador, a briga acaba; cessam as contendas e os insultos.
11 Quem ama a sinceridade de coração e se expressa com elegância será amigo do rei.
12 Os olhos do Senhor protegem o conhecimento, mas ele frustra as palavras dos infiéis.
13 O preguiçoso diz: "Há um leão lá fora! " "Serei morto na rua! "
14 A conversa da mulher imoral é uma cova profunda; nela cairá quem estiver sob a ira do Senhor.
15 A insensatez está ligada ao coração da criança, mas a vara da disciplina a livrará dela.
16 Tanto quem oprime o pobre para enriquecer-se como quem faz cortesia ao rico, com certeza passarão necessidade.
17 Preste atenção e ouça os ditados dos sábios; aplique o coração ao meu ensino.
18 Será uma satisfação guardá-los no íntimo e tê-los todos na ponta da língua.
19 Para que você confie no Senhor, a você hoje ensinarei.
20 Já não lhe escrevi conselhos e instruções,
21 ensinando-lhe palavras dignas de confiança, para que você responda com a verdade a quem o enviou?
22 Não explore os pobres por serem pobres, nem oprima os necessitados no tribunal,
23 pois o Senhor será o advogado deles, e despojará da vida os que os despojarem.
24 Não se associe com quem vive de mau humor, nem ande em companhia de quem facilmente se ira;
25 do contrário você acabará imitando essa conduta e cairá em armadilha mortal.
26 Não seja como aqueles que, com um aperto de mãos, empenham-se com outros e se tornam fiadores de dívidas;
27 se você não tem como pagá-las, por que correr o risco de perder até a cama em que dorme?
28 Não mude de lugar os antigos marcos que limitam as propriedades e que foram colocados por seus antepassados.
29 Você já observou um homem habilidoso em seu trabalho? Será promovido ao serviço real; não trabalhará para gente obscura.
1 Engari te ingoa pai e whiriwhiria rawatia i nga taonga nui, me te manakohanga aroha i te hiriwa, i te koura.
2 Ka tutataki te tangata taonga raua ko te rawakore; ko Ihowa te kaihanga o ratou katoa.
3 Ko te tangata tupato, ka kitea atu e ia te he, ka huna i a ia; ko nga kuware, haere tonu atu, mamae tonu atu.
4 Ko te hua o te mahaki, a ko te wehi ki a Ihowa, he taonga, he honore, he ora.
5 He tataramoa, he mahanga kei te ara o te whanoke; ko te tangata ia e tiaki ana i tona wairua, ka matara atu i ena.
6 Whakatupuria ake te tamaiti i te ara e haere ai ia, a, ka kaumatua, e kore e mahue i a ia.
7 E whakatakoto tikanga ana te tangata taonga mo nga rawakore; a, ko te tangata i te nama, hei pononga ia ma te tangata nana i whakatarewa mai.
8 Ko te kairui o te kino, ka kokoti i te he: a ka kahore noa iho te patu o tona riri.
9 Ko te kanohi ohaoha, ka manaakitia tera; e hoatu ana hoki e ia tetahi wahi o tana taro ma te rawakore.
10 Peia atu te tangata whakahi, a ka riro te ngangare; ka mutu ano hoki te totohe me te whakahawea.
11 Ko te tangata e matenui ana ki te ngakau ma, ko te kingi he hoa mona, mo te ahuareka o ona ngutu.
12 Ma nga kanohi o Ihowa e tiaki te tangata whai matauranga, e whakataka ana hoki e ia nga kupu a te tangata kopeka.
13 E mea ana te mangere, He raiona kei waho: ka whakamatea ahau ki nga huarahi.
14 He poka hohonu te mangai o nga wahine ke: ka taka ki roto ta Ihowa tangata e whakarihariha ai.
15 Paihere rawa te wairangi ki roto ki te ngakau o te tamaiti; otiia ma te rakau o te whiu e pei kia matara atu i a ia.
16 Ko te tangata e tukino ana i te rawakore kia maha atu ai he taonga mana, me te tangata hoki e hoatu mea ana ki te tangata taonga, ka tutuki raua ki te muhore kau.
17 Anga mai tou taringa, whakarongo mai hoki ki nga kupu a te hunga whakaaro nui, kia tahuri mai hoki tou ngakau ki toku matauranga.
18 He mea ahareka hoki, mehemea ka puritia e koe i roto i tou kopu, ki te u ngatahi raua ki runga ki ou ngutu;
19 Kia okioki ai koe ki a Ihowa, koia i whakakitea ai e ahau aua mea ki a koe i tenei ra, ki a koe na ano.
20 He teka ianei hira rawa nga mea kua tuhituhia atu nei e ahau ki a koe, he kupu ako, he kupu mohio;
21 Kia mohio ai koe ki te tuturutanga o nga kupu o te pono, kia whakahokia ai e koe he kupu pono ki te hunga e ngare ana i a koe?
22 Kaua e pahuatia te rawakore, no te mea he rawakore ia, kaua hoki e whakatupuria kinotia te tangata iti i te kuwaha:
23 No te mea ka tohea e Ihowa ta ratou tohe, ka pahuatia ano hoki e ia te wairua o te hunga e pahua ana i a ratou.
24 Kaua e whakahoa ki te tangata pukuriri; kei haere tahi hoki koe i te tangata aritarita;
25 Kei akona e koe ona ara, a ka riro i a koe he mahanga mo tou wairua.
26 Kei uru koe ki roto ki te hunga papaki ringa, ki nga kaiwhakakapi turanga ranei mo te moni tarewa:
27 Ki te kahore au mea hei utu, hei aha i tangohia ai e ia tou moenga i raro i a koe?
28 Kaua e whakanekehia atu te rohe tawhito i whakatakotoria e ou matua.
29 Kei te kite ranei koe i tetahi tangata e uaua ana ki tana mahi? ka tu ia ki te aroaro o nga kingi; e kore ia e tu ki te aroaro o nga ware.