1 Enquanto Apolo estava na cidade de Corinto, Paulo viajou pelo interior da província da Ásia e chegou a Éfeso. Ali encontrou alguns cristãos 2 e perguntou:
— Quando vocês creram, vocês receberam o Espírito Santo?
Eles responderam:
— Nós nem mesmo sabíamos que existe o Espírito Santo.
3 — Então que tipo de batismo vocês receberam? — perguntou Paulo.
— O batismo de João Batista! — responderam.
4 Então Paulo disse:
— João batizava aqueles que se arrependiam dos seus pecados. E também dizia ao povo de Israel que eles deviam crer naquele que havia de vir depois dele, isto é, em Jesus.
5 Depois de ouvirem isso, aqueles homens foram batizados em nome do Senhor Jesus. 6 Aí Paulo pôs as mãos sobre eles, e o Espírito Santo veio sobre eles. Então começaram a falar em línguas estranhas e a anunciar também a mensagem de Deus. 7 Esses homens eram mais ou menos doze.
8 Durante três meses Paulo foi à sinagoga e falou com coragem ao povo. Ele conversava com eles e tentava convencê-los a respeito do Reino de Deus. 9 Mas alguns eram teimosos, não acreditavam e, em frente de todos, ainda falavam mal do Caminho do Senhor. Então Paulo abandonou a sinagoga, levando os cristãos consigo, e começou a falar diariamente na escola de um homem chamado Tirano. 10 Ele fez isso durante dois anos, até que todos os moradores da província da Ásia, tanto os judeus como os não judeus, ouviram a mensagem do Senhor.
11 Deus fazia milagres extraordinários por meio de Paulo, 12 tanto que as pessoas pegavam lenços e aventais que ele usava e os levavam para os doentes tocarem. E, quando estes tocavam neles, ficavam curados; e de outras pessoas saíam os espíritos maus. 13 Alguns judeus que andavam de um lugar para outro, expulsando espíritos maus, quiseram usar também o nome do Senhor Jesus para expulsar os espíritos maus, dizendo a eles:
— Pelo poder do nome de Jesus, o mesmo que Paulo anuncia, eu mando que vocês saiam!
14 Os homens que faziam isso eram os sete filhos de um judeu chamado Ceva, que era Grande Sacerdote. 15 Mas certa vez um espírito mau disse a eles:
— Eu conheço Jesus e sei quem é Paulo. Mas vocês, quem são?
16 Então o homem que estava dominado pelo espírito mau os atacou e bateu neles com tanta violência, que eles fugiram daquela casa feridos e com as roupas rasgadas. 17 E todos os que moravam em Éfeso, judeus e não judeus, souberam disso. Eles ficaram com muito medo, e o nome do Senhor Jesus se tornou mais respeitado ainda. 18 Então muitos dos que creram vinham e confessavam publicamente as coisas más que haviam feito. 19 E muitos daqueles que praticavam feitiçaria ajuntaram os seus livros e os trouxeram para queimar diante de todos. Quando calcularam o preço dos livros queimados, o total chegou a cinquenta mil moedas de prata . 20 Assim, de maneira poderosa, a mensagem do Senhor era anunciada e se espalhava cada vez mais.
21 Depois desses acontecimentos, Paulo resolveu passar pelas províncias da Macedônia e da Acaia e ir até Jerusalém. Ele dizia:
— Depois que eu visitar Jerusalém, preciso ir a Roma.
22 Então Paulo enviou para a Macedônia dois dos seus ajudantes, Timóteo e Erasto, mas ele ficou mais algum tempo na província da Ásia.
23 Foi nessa ocasião que houve na cidade de Éfeso uma grande desordem por causa do Caminho do Senhor. 24 Um ourives chamado Demétrio fazia pequenos modelos de prata do templo da deusa Diana, e o seu negócio dava muito lucro aos que trabalhavam com ele. 25 Então ele chamou estes e outros da mesma profissão e disse:
— Meus amigos, vocês sabem que a nossa riqueza vem deste nosso ofício. 26 Vocês mesmos podem ver e ouvir o que esse tal de Paulo está fazendo. Ele afirma que os deuses feitos por mãos humanas não são deuses de verdade. E está conseguindo convencer muita gente, tanto daqui como de quase toda a província da Ásia. 27 Assim nós estamos correndo o perigo de ver o povo rejeitar o nosso negócio. E não é só isso. Existe o perigo de o templo da grande deusa Diana não ficar valendo mais nada e também de ser destruída a grandeza dessa deusa adorada por todos na Ásia e no mundo inteiro.
28 Quando a multidão ouviu isso, ficou furiosa e começou a gritar:
— Viva a grande Diana de Éfeso!
29 E a confusão se espalhou por toda a cidade. A multidão agarrou Gaio e Aristarco, dois macedônios que viajavam com Paulo, e os arrastou até o teatro. 30 Paulo queria falar ao povo, mas os irmãos não deixaram. 31 Alguns altos funcionários daquela província, que eram amigos de Paulo, mandaram a ele um recado, pedindo que não fosse ao teatro. 32 Naquela altura dos acontecimentos a multidão que se achava no teatro estava em completa desordem: uns gritavam uma coisa, e outros gritavam outra, pois a maioria nem sabia por que estava ali. 33 Algumas pessoas ficaram pensando que Alexandre era o culpado, pois os judeus o obrigaram a ir e ficar lá na frente. Aí Alexandre fez um sinal com a mão e tentou falar para se defender diante do povo. 34 Mas, quando perceberam que ele era judeu, ficaram gritando todos juntos a mesma coisa durante duas horas:
— Viva a grande Diana de Éfeso!
35 Finalmente o secretário da prefeitura da cidade conseguiu acalmar o povo. Ele disse o seguinte:
— Cidadãos de Éfeso! Todos sabem que a nossa cidade é a guardadora do templo da grande Diana e da pedra sagrada que caiu do céu. 36 Ninguém pode negar isso. Assim fiquem calmos e não façam nada sem pensar bem. 37 Vocês trouxeram aqui estes homens, mas eles não assaltaram o templo, nem ofenderam a nossa deusa. 38 Se Demétrio e os seus ajudantes têm alguma acusação contra alguém, eles podem apresentar suas acusações no tribunal, pois para isso há dias certos de reunião, e também existem os governadores. 39 Porém, se vocês querem mais alguma coisa, isso será tratado na reunião do povo, convocada de acordo com a lei. 40 Pois corremos o risco de sermos acusados de revolta, por causa do que está acontecendo hoje. Não há motivo para toda esta confusão. E nós não poderíamos justificar tudo isso.
41 Depois de dizer essas palavras, ele terminou a reunião.
1 S isch bassiert aba, als Apollos in Korinth war, daß Paulus durch des Hochland zeht un nohch Ephesus kummt un ä baar Jinger findet.
2 Zue däne sait da: Hän ihr d heilige Geischt gregt, als sa gläubig wore sin? Sie sage zue nem: Mir hän noh ne ghärt, daß ses ä heilige Geischt git.
3 Un na(er) het sie gfrogt: Worauf sin ihr denn dauft? Do sage sie: Uf de Daufi vum Johannes.
4 Paulus aba sait: Johannes het dauft mit dr Daufi zue d Buße un däm Volk gsait, sie solle an der glaube, der nohch nem kumme doet, nämlich an Jesus.
5 Als sie des ghärt hän, len sie sich daufe uf d Name vum Herrn Jesus.
6 Un als Paulus d Händ(Pfode) uf sie legt, kummt dr heilige Geischt uf sie, un sie schwätze in Zunge un wiessage.
7 S ware aba zsämme etwa zwöelf Männa.
8 Er goht aba in d Synagoge (Gotteshus) un predigt fräi uff dräi Monet lang, lehrt un ibaziigt sie vum Rich Gottes.
9 Als aba ä baar vuschtockt ware un nit glaube un vor dr Lit schlecht schwätze vu d Lehr, trennt er sich vu nene un sundert au d Jinger ab un schwätzt jede Dag in dr Schuel vum Tyrannus.
10 Un des isch bassiert zwei Johr lang, so daß alli, de in dr Provinz Asien husste, des Wort vum Herrn ghärt hän, Jude un Grieche.
11 Un Gott wirkt mit nit wenig Tade durch de Händ(Pfode) vum Paulus.
12 So halte sie au d Schweißdecha un anderi Decha, de na(er) uf sinere Hüt trage het, iba di Kranke, un de Krankkete gehn vu nene, un di bese Geischta fahre üs.
13 S vusueche sich aba ä baar vu d Jude, de als Bschwöra rumzoge ware, d Name vum Herrn Jesus z nenne iba däne, de besi Geischta hän, un sage: Ich bschwör äich bi däm Jesus, der wo (den) Paulus predigt.
14 S ware aba siebä Buebä vumä jüdische Hohenpriester mit Name Skevas, de des gmacht hän.
15 Aba dr bese Geischt git zantwort un sait zue nene: Jesus kenne i(ich) wohl, un vu Paulus weiß i(ich) wohl; aba wer sin ihr?
16 Un der Mensch, in däm dr bese Geischt war, flegt uf sie un ibafallt sie alli un richte sie so zue, daß sie nackt un vuwundet üs däm Hus ab haue.
17 Des aba kummt allene zohre, de in Ephesus husse, Jude un Grieche; un Angscht kummt uf sie alli, un dr Name vum Herrn Jesus wird hoch globt.
18 S kumme au vieli vu däne, de gläubig wore ware, sage un vuzehle, was sie doe hän.
19 Vieli aba, de Zaubarai triebe hän, bringe de Becha zsämme un vubrenne sie vor allene un rechne üs, was sie wert ware, un kumme uf fünfzigdusend Silbagrosche.
20 So breitet sich des Wort üs durch de Kraft vum Herrn un wird groß(mächtig).
21 Als des gschähe war, nimmt sich Paulus im Geischt vor, durch Mazedonien un Achaja z ze un nohch Jerusalem z reise, un sait: Wenn i(ich) dert gsi bi, mueß i(ich) au Rom säh.
22 Un na(er) schickt zwei, de nem diene, Timotheus un Erastus, nohch Mazedonien; er aba bliebt noh ä Wieli in dr Provinz Asien.
23 S erhob sich aba um de Ziit ä nit kleini Unroeh iba d näji(naii) Wäg.
24 Denn eina mit Name Demetrius, ä Goldschmied, macht silberne Tempel vu d Diana un vuschafft däne vum Handwerk nit wenig Gwinn.
25 De un de Arbeida vu dem des Handwerk vusammlet er un sait: Lebi (Liebe) Männa, ihr wißt, daß ma(mir) große Gwinn vu däm Gwerbe hän;
26 un ihr sähn un häre, daß nit ällei in Ephesus, sundern au schier in dr ganze Provinz Asien der Paulus viel Volk abspenstig macht, ibaredet un sait: Was mit Händ(Pfode) gmacht isch, des sin keini Götta.
27 Aba s droht nit nur unsa Gwerbe in Vuruef zue grote, sundern au dr Tempel vu d große Göttin Diana wird fir nigs gachtet wäre, un zudem wird ihri göttliche Majestät undagoh, der doch di ganz Provinz Asien un dr Weltkreis Vuehrig zeigt.
28 Als sie des ghärt hän, wäre sie vu Zorn (Wuet) erfillt un brellä: Groß isch di Diana vu d Epheser!
29 Un di ganz Schtadt wird voll Gwimmel; sie schtirme imetig zum Theater un packe Gajus un Aristarch üs Mazedonien, de Freunde vum Paulus.
30 Als aba Paulus unda des Volk go wot, len's nem de Jinger nit zue.
31 Au ä baar vu d Obere dr Provinz Asien, de nem fründlig gsinnt ware, schicke zue nem un ermahne nen, sich nit bim Theater blicke z lo.
32 Dert brellä di eine des, di andere des, un de Vusammlig (Bagasch) war in Vuwirrig, un di meischte wiße nit, wurum sie zsämmekumme ware.
33 Ä baar aba vu d Lit sages dem Alexander, den d Jude vorschicke. Alexander aba winkt mit d Hand un wot sich vor rem Volk vuantworte.
34 Als sie aba gmerkt hän, daß sa(er) ä Jude isch, brelle alli we üs einem Mul (Gosch) schier zwei Schtunde lang: Groß isch di Diana vu d Epheser!
35 Als aba dr Kanzler des Volk bruhigt het, sait da(er): Ihr Männa vu Ephesus, wo isch ei Mensch, der nit weiß, daß de Schtadt Ephesus ä Heterin vu d große Diana isch un vu ihrem Bild, des vum Himmel gfloge isch?
36 Wel des etze so isch, solle ihr äich ruhig vuhalte un nigs Unibalegtes doe.
37 Ihr hän de Mensche hergfihrt, de nit Tempelraiba noh Läschtera unsera Göttin sin.
38 Hän aba Demetrius un de mit nem vum Handwerk sin ä Aschpruch an eine, so git`s Grichte un Schtadthaltr; do len sie sich undaänanda vuklage.
39 Wen ihr aba doriba üsä dem noh ebis, so ka ma`s in einare Vusammlig mache(entscheiden).
40 Denn ma(mir) schtehn in Gfahr, wägä dem hiitig Ufruhr vuklagt z wäre, ohni daß ä Grund do isch, mit däm ma(mir) de Ufruhr entschuldige kennte. Un als er des gsait het, het da(er) de Vusammlig (Bagasch) go lo.